Spušteni očni kapci - Uzroci i lečenje

LEČENJE OPUŠTENE KOŽE GORNJIH KAPAKA (DERMATOHALAZE)

Nehirurške metode zatezanja kože gornjih očnih kapaka imaju kratkotrajan efekat, što iziskuje često ponavljanje tretmana. Trajnije rešenje je operacija koja se zove blefaroplastika i podrazumeva uklanjanje „viška“ kože, i eventualno mišićnih vlakana tzv. orbikularnog mišića, na koji istanjena koža direktno naleže. Veoma važan element operacije je preoperativno obeleževanje (markiranje) linija po kojim se  vrši rez kože.

Preoperativno markiranje kože

Često pitanje pacijenata je vezano za način na koji se pravi hirurški rez. Precizan rez hirurškim nožićem/skalpelom je najbezbedniji sa najmanjom traumom za delikatna tkiva očnog kapka. Elektrohirurško, radiotalasno i lasersko sečenje tkiva ima moderan prizvuk, kao i prednost manjeg krvarenja tokom procedure, ali je udruženo sa određenim stepenom toplotnog oštećenja tkiva, a samim tim i jačim ožiljavanjem nakon operacije.

Ukoliko postoje prominentni masni jastučići, oni se mogu, u istom aktu, redukovati ili repozicionirati u deo gde nema dovoljno masnog tkiva. U slučaju ptoze obrva, dolazi u obzir njihovo simultano podizanje, kroz isti operativni rez. Zatvaranje rane na koži se vrši veoma finim hirurškim šavovima, iznad kojih se lepe sterilne tračice (steri-strip), tako da nema potrebe za nošenjem zavoja, nakon operacije.

Imajući u vidu da se blefaroplastika izvodi samo kod odraslih pacijenata, ona se uglavnom izvodi u lokalnoj anesteziji. Steri strip i kožni šavovi se skidaju 7 dana nakon operacije, za to vreme pacijent je radno sposoban, samo treba izbegavati fizičko naprezanje, što se ne odnosi na lagane šetnje. Za povlačenje otoka operisanih kapaka je potrebno, u proseku, oko 2 nedelje.

Pre i posle blefaroplastike gornjih kapaka

SPUŠTENOST GORNJEG OČNOG KAPKA (PTOZA)

Ptoza gornjeg kapka može nastati zbog slabosti mišića koji ga podiže (levator) ili zbog slabosti njegove veze sa samim kapkom (aponeuroze). Levator može biti urođeno slab zbog nedovoljne razvijenosti mišićnih vlakana i u tom slučaju je ptoza vidljiva već nakon rođenja deteta (urođena odn. kongenitalna ptoza). Sa druge strane, slabost levatora može biti stečena, kao što je slučaj kod paralize pripadajućeg nerva ili kod progresivnog propadanja mišića (distrofija).  Slabost aponeuroze levatora može nastati spontano tokom vremena (involutivna ptoza),kao posledica nošenja kontaktnih sočiva ili usled bolesti povreda.

KOJI SU RIZICI I KOMLIKACIJE PTOZE KAPKA?

Najveći izazov kod operacije ptoze kapka je postizanje, ne samo željene visine, nego i oblika kapka koji se operiše. Kada se operacija vrši u opštoj anesteziji, kao što je slučaj kod dece, proračun planirane visine kapka se vrši na osnovu parametara koji se mogu odrediti na preoperativnom pregledu. Što je dete manje, izmereni parametri su manje precizni, zbog nedostatka saradnje. Proračuni, odnosno tabele, koji koriste ove parametre, dobijeni su na osnovu studija na velikom broju operacija i nisu "egzaktna nauka". Iz tog razloga, operacija ptoze kod dece, bazirana je, koliko na proračunu, toliko na iskustvu i umeću hirurga. U slučaju operacije u lokalnoj anesteziji, situacija je povoljnija jer postoji mogućnost provere visine kapka tokom operacije. Ipak, postoje otežavajuće okolnosti kao što su otok kapka tokom operacije, kao i prejaka sedacija pacijenta, koja otežava saradnju. Dakle, najveći rizik kod operacije ptoze je da se prilikom prve operacije ne postigne željeni rezultat (iako je stanje bolje), i da je potrebno raditi još jednu intervenciju.
Hirurške komplikacije kao što su pojačano krvarenje, infekcija i problemi sa zarastanjem rane su veoma retke, kod ove vrste operacije. Kada je operativni rez na koži, mogući su problemi vezani za kožne šavove (upala, suturne ciste). Nekada je moguća kasna alergijska reakcija (na strano telo) na šavove u dubini rane. U slučaju da je operacija rađena sa zadnje strane kapka (transkonjunktivalno), mogući su problemi sa grebanjem oka od strane šava i preranim razlaganjem šava (samorazgradiv materijal) zbog upalne reakcije.

ŠTA JE NEUROGENA PTOZA?

Neurogena ili paralitička ptoza je posledica umanjenje funkcije nerava koji dovode impulse mišićima koji podižu gornji kapak. To se odnosi na okulomotorni nerv koji da je inervaciju podizaču gornjeg kapka (levatoru), i na simpatički nerv koji daje inervaciju pomoćnom podizaču kapka  (Muller mišiću). Uzrok oštećenja okulomotornog nerva može biti u mozgu ili na prelazu iz mozga u očnu duplju (orbitu), u vidu povrede, aneurizme, tumora ili smanjenog dotoka krvi u nerv (dijabetes). Uzrok oštećenja simpatičkog nerva (Horner sindrom), može biti lociran u grudnom košu ili u vratu (povreda, tumor, infekcija).
Moguća je i urođeno umanjena funkcija okulomotornog nerva (dupla pareza elevacije), kod koje postoji spušten gornji kapak / kapci i nemogućnost pokreta oka na gore. Spušten kapak zbog urođenog Horner sindroma, udružen je sa svetlijom dužicom na tom oku.

LEČENJE SPUŠTENOSTI OČNOG KAPKA (PTOZE)

U zavisnosti od uzroka i stepena ptoze, postoje dva osnovna mehanizma za njenu korekciju. Prvi je zasnovan na skraćivanju ili nabiranju mišića podizača – levatora. Operacija se može izvršiti preko reza na koži kapka ili bez njega, ukoliko je rez na zadnjoj strani, odnosno sluznici kapka.

Drugi mehanizam podrazumeva korišćenje pomoćnog podizača kapka – frontalnog mišića, čija je osnovna uloga podizanje obrve. Uspostavljanje direktne veze između gornjeg kapka i frontalnog mišića, izvodljivo je preko diskretnog reza na koži, u samom kožnom naboru. Kod dece se operacija radi u opštoj, a kod odralih u lokalnoj anesteziji.